Walcz z paluchem koślawym – haluks dużego palca!
Najważniejsze jest uświadomienie sobie, że paluch koślawy (hallux, haluks , potocznie nazywany również haluks dużego palca), nie jest problemem wyłącznie kosmetycznym. Haluks jest dolegliwością ortopedyczną, powiązaną z chorobą zwyrodnieniową w obrębie stopy. Podjęcie działań, mających zatrzymać pogłębianie się problemu, nie jest przejawem próżności, a dbałością o zdrowie.
Bolący guz jest zwykle końcowym wynikiem długiego procesu pogłębiania się nieprawidłowej funkcji stopy. Stan zapalny, czyli bolesne zaczerwienienie, obrzęk oraz ból dużego palca nie powinny być dla nikogo codziennością. Działając profilaktycznie na haluks i chroniąc stopę przed następstwami jego narastania, czyli przed modzelami, odciskami, kostką krawca i zniekształceniem innych palców oraz ograniczonym ruchem dużego palca, można bardzo szybko odczuć wyraźną poprawę jakości życia.
CO TO JEST HALUKS?
Paluch koślawy to inaczej deformacja stawu śródstopno- paliczkowego. W wyniku takiej deformacji pierwsza kość śródstopia wykrzywia się, kierując się na zewnątrz stopy, duży palec zaś ulega bocznemu odchyleniu w stronę pozostałych palców dlatego też mówi się na problem “haluks dużego palca”.
PRZYCZYNY POWSTAWANIA HALUKSÓW
W głównej mierze odpowiedzialne są geny. Jeżeli któreś z rodziców ma haluksy, szanse na przekazanie ich potomstwu są bardzo duże. Najczęściej przekazuje się tendencje w linii żeńskiej – zmiany dotykają kobiet nawet 9 razy częściej niż mężczyzn. Spowodowane jest to budową kobiecych stóp, których układ mięśniowo– więzadłowo– stawowy jest znacznie słabszy. Męskie stopy mają twardsze więzadła, co sprawia, że stopa jest bardziej zwarta i odporna na powstawanie deformacji. U mężczyzn występuje też mniej ruchomy układ stawowy, dzięki czemu rzadziej są narażeni na deformację palucha. Poza tym – halluxy są chorobą cywilizacyjną. To zniekształcenie występuje głównie wśród członków populacji noszących buty. Dodajmy do tego, że przyczyną jest nie samo obuwie, a raczej jego nieodpowiedni kształt, wysoki obcas oraz wąskie noski. Niestety mało osób zdaje sobie sprawę że tzw. szpilka powoduje duże przeciążenie przedniej części stopy, czego skutkiem jest niewłaściwe ułożenie palców. Jeśli do tych czynników dodamy nadwagę osoby z predyspozycją genetyczną lub jej stojący tryb pracy – koślawy paluch mamy niestety gwarantowany.
PREDYSPOZYCJE ZAMIENIAJĄ SIĘ W BOLESNĄ DEFORMACJĘ
Halluxy w początkowym stadium są często bagatelizowane. Dopóki chory nie odczuwa silnego bólu i nie ma jeszcze wyraźnej deformacji, odwleka konsultację u specjalisty. Leczenia oczekuje przy już zaawansowanej postaci. Diagnozowanie palucha koślawego (haluks dużego palca) odbywa się na podstawie widocznych zmian oraz objawów zgłaszanych przez pacjenta. Pod wpływem zniekształceń palucha zmienia się biomechanika stopy: ciężar ciała nie jest równomiernie rozłożony, paluch nie jest już dobrym punktem podparcia stopy.
W wyniku tego pogarsza się wytrzymałość struktur podtrzymujących i stabilizujących stopę. Mięśnie zostają osłabione, a w niektórych przypadkach dochodzi do zapalenia torebki stawowej.W przypadku mniej zaawansowanego stadium patologii można zastosować leczenie zachowawcze, polegające na noszeniu specjalnych wkładek ortopedycznych, klinów czy aparatów, które odprowadzają paluch na zewnątrz. W przypadku znacznych dolegliwości bólowych, przerostu nasady dalszej śródstopno-paliczkowego palucha, wskazane jest przeprowadzenie zabiegu operacyjnego. W zaawansowanej postaci omawianej patologii występować mogą dolegliwości bólowe już nie tylko w obrębie palucha, ale obejmujące obszar niemal całej stopy.
Pojawiają się deformacje pozostałych palców, znane jako palce młotkowate. Zniekształcenia te prowadzą do rozwoju zmian zwyrodnieniowych, a czasami zdarza się, iż paluch krzyżuje się z palcem II lub skręca się wokół własnej osi. Takie objawy znacznie utrudniają poruszanie się oraz stwarzają problemy ze znalezieniem obuwia.e2
PROFILAKTYKA HALUKSÓW
O profilaktyce najkrócej: dbać o stopy! Łatwo powiedzieć, trudniej dostosować się nawet do podstawowych wymogów. Osoby zagrożone paluchem koślawym powinny utrzymywać prawidłową wagę ciała, aby nie przeciążać mięśni, więzadeł i ścięgien nadmiernym naciskiem własnej masy. Jeśli konieczne jest dłuższe przebywanie w pozycji stojącej, należy w miarę możliwości przestępować z nogi na nogę lub przysiadać, odciążając stopy. Najlepiej stosować buty na płaskiej podeszwie lub niewielkim obcasie, bez wąskich nosków, czy innych elementów powodujących zbędny ucisk. Pomoże również regularne ćwiczenie stóp, a wręcz każde ćwiczenie, które angażuje stopy.
Jeśli jednak wydaje nam się to za mało, bo halluxy już się u nas pojawiły – w sklepach medycznych dostępne są specjalne pomoce medyczne, do stosowania na każdym etapie zaawansowania zmian. Podstawową pomocą są plastry na haluksy bądź żelowe osłonki – ich zadaniem jest równomierny rozkład sił działających na duży paluch oraz niwelowanie ucisku (klin z osłonką Comfort Plus). Czasem plastry te są nasączone substancjami o działaniu leczniczym, zapobiegają wówczas powstawaniu otarć oraz zmiękczają stwardniałą skórę halluksa. Istnieją także aparaty korekcyjne, które można stosować w celu zniwelowania odgięcia palucha (aparat korekcyjny Marcin). Ich zaletą jest fakt, że mogą być stosowane nocą w trakcie snu oraz, że można samodzielnie regulować siłę korekcji ustawienia palucha. Są też aparaty do zakładania na co dzień, do chodzenia, pozwalają one również na osiągnięcie satysfakcjonującego efektu. Aparat taki wygląda jak swego rodzaju opaska czy opatrunek, który za pomocą taśm pozwala na stopniową korekcję odgięcia palucha z powrotem do położenia fizjologicznego (aparat korekcyjny Marcin II oraz Marcin II Lux). Nowością są aparaty korekcyjne zaprojektowane tak, by mogły być stosowane w trakcie dnia- zapewniają one wówczas prawidłowe ułożenie palucha podczas chodzenia i nie przeszkadzają w noszeniu obuwia (aparat Bunito Duo).
Bardzo ważne jest, aby zadbać o właściwe położenie palucha w trakcie chodu, dlatego wkładki te cieszą się rosnąca popularnością. Pewną odmianę aparatów korekcyjnych stanowią kliny, nazywane inaczej separatorami (kliny międzypalcowe Comfort). Są to wkładki wprowadzane pomiędzy duży palec u stopy a palec sąsiadujący, których zadaniem jest odciążenie palców, niwelacja tarcia pomiędzy nimi oraz eliminacja bólu związanego z nachodzeniem na siebie palców. Wkładki te należy zdejmować na noc, mogą być one myte i używane wielokrotnie.
WYLECZYĆ HALUKSA?
Leczenie zachowawcze może być skuteczne u części pacjentów o niewielkim zaawansowaniu patologii. Odpowiednia zmiana trybu życia, obniżenie masy ciała, wysiłek fizyczny, zmiana obuwia oraz szeroko rozumiana rehabilitacja może dać dobre rezultaty leczenia. Niestety, gdy zmiany w obrębie stopy będą zaawansowane, jedynie chirurgiczna korekcja palucha koślawego może przynieść wyleczenie lub poprawę. W efekcie plastyki tkanek miękkich, można uzyskać pełną korekcję paluchów koślawych w przypadku rozpoczynającej się patologii, o niewielkim kącie zniekształcenia. Gdy deformacja jest zaawansowana, o wysokim kącie zniekształcenia, jedyną metodą leczenia są różnego rodzaju zabiegi na tkance kostnej, uzupełniane plastyką tkanek miękkich.
POWIKŁANIA TO NIE ŻARTY
Pojawienie się miejscowego stanu zapalnego to jeden z częstszych powodów dlaczego halluksy są bolesne. Zapaleniu może towarzyszyć zaczerwienienie, pieczenie, a także obrzęk i ból na wysokości stawu śródstopnego lub ból palucha. Postępujący charakter choroby może doprowadzić do dodatkowych zmian w obrębie stopy takich jak: palce szponiaste, palce młotkowate, metatarsalgia (dolegliwości bólowe w śródstopiu). Deformacja może powodować też zmiany sposobu chodzenia i ból w stawach kolanowych, a nawet w odcinku lędźwiowo-krzyżowym kręgosłupa.
Postępująca deformacja stopy objawiająca się paluchem koślawym, może prowadzić do płaskostopia poprzecznego. Płaskostopie może wystąpić, ponieważ ciężar ciała, który działa na zdeformowaną stopę jest rozłożony nierównomiernie – obciążone zostaje przodostopie. Dodatkowo II palec stopy unosi się i nachodzi na skrzywiony w jego stronę paluch. Stopa traci swoją prawidłową budowę – efektem – obniżony łuk poprzeczny stopy a w końcu jego całkowity zanik. Dodatkowo, wraz z postępującym zniekształceniem koślawym palucha na podeszwie stopy mogą się pojawić bolesne modzele, będące efektem przeciążenia i ucisku zdeformowanych kości.
Paluch koślawy, w związku z towarzyszącymi mu innymi deformacjami stopy, zmianami w jej prawidłowym funkcjonowaniu i objawami ze strony innych palców, nie jest pojedynczą wadą ale całym zespołem zniekształceń przodostopia. Obecnie istnieje wiele metod leczniczych, dzięki którym dolegliwości bólowe mogą ustąpić, a stopa może odzyskać prawidłowy kształt i funkcje.
-
Czym jest hallux valgus?
Hallux valgus, potocznie nazywany paluchem koślawym, to deformacja stopy, w której paluch odchyla się od pozostałych palców, powodując ból i dyskomfort.
-
Jak można leczyć hallux valgus?
Leczenie hallux valgus może obejmować ćwiczenia wzmacniające, stosowanie ortez, masaż, noszenie odpowiedniego obuwia oraz, w przypadku zaawansowanej deformacji, zabiegi chirurgiczne.
